Zmienność (Volatility), niepewność (Uncertainty), złożoność (Complexity) i niejednoznaczność (Ambiguity)… w ciągu ostatnich kilku lat pojęcie VUCA stało się sposobem na opisanie szybko zmieniającego się, chaotycznego i nieprzewidywalnego środowiska, w którym żyjemy i pracujemy - Świata 4.0.  Pojęcie VUCA towarzyszyło nam też w dyskusjach o zaufaniu w biznesie i zaangażowaniu w człowieka na tegorocznym #TrendCampHRI, którego podsumowanie można znaleźć w #TrendBookHRI. Dlaczego VUCA pojawia się tak często w obecnych dyskusjach na temat otaczającego nas świata?  

Otóż tradycyjne metody zarządzania wydają się już niewystarczające, aby poradzić sobie z wielkością zmian, które zachodzą w świecie. Liderzy muszą radzić sobie z rosnącą niepewnością, złożonością i niejednoznacznością w swoich środowiskach pracy, gdzie podejmują decyzje. Zmiany geopolityczne, demograficzne, globalizacja, nowo zdefiniowana konkurencja czy nowe technologie zakłócają poczucie stabilności i konkurencyjności. Krótko mówiąc, te gwałtowne zmiany wywierają na liderów biznesowych ogromną presję, by przewodzili w sposób, który nie był dotychczas znany. Sukces w Świecie 4.0 wymaga przekształcenia całej organizacji. Liderzy muszą przedefiniować sposób interakcji, myślenia, zdobywania władzy i postrzegania zmiany jako zagrożenia. Niewątpliwie zadaniem lidera jest uproszczenie rzeczy do rozsądnego poziomu, który pozwala ludziom zrozumieć co się dzieje i działać w sposób, który zapewnia wzrost ich samych i całej organizacji. Jego zadaniem jest też jednak nieustające i uważne budowanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania w niepewnym otoczeniu. Spojrzenie na rzeczywistość VUCA przez pryzmat zaufania wyzwala zupełnie nową perspektywę na role i umiejętności lidera. Zachęcam do refleksji na ten temat przy okazji lektury #TrendBookHRI.  

Jak zatem świat VUCA wpływa na zaufanie?  

Nieprzewidywalność i chaos rodzą nieufność. W świecie VUCA nieufność może przybrać na sile i doprowadzić do rozpadu kultury organizacyjnej i spadku zaangażowania pracowników. Im większa zmienność na świecie, tym szybciej rzeczy się zmieniają. Sposobem na budowanie zaufania to wiarygodność i spójność liderów w sposobie reagowania na zmiany. Wystraszenie się, podejmowanie pochopnych decyzji lub opór przeciwko zmianom, spowodują znaczące zmniejszenie zaufania do przywództwa.

Niepewność to zakres, w jakim możemy rozsądnie przewidzieć przyszłość. Ogromnym wyzwanie liderów Świata 4.0 jest tempo zmian, w którym znacznie silniej niż dotychczas liderzy muszą pracować nad zaufaniem swoich pracowników. A zaufanie wymaga ryzyka. Jeśli nie ma ryzyka, nie ma potrzeby zaufania. Liderzy muszą oprzeć się pokusie kontrolowania i mikrozarządzania. Jeśli liderzy uciekną się do kontrolowania zachowań lub ukrywanie informacji w okresach niepewności, osłabią zaufanie swoich zespołów i zabiją ich zdolność do rozwoju podczas zmiany.

Złożoność to liczba i różnorodność czynników, które lider musi wziąć pod uwagę oraz ich wzajemne relacje. Często wyzwaniem lidera jest brak wystarczającej ilości informacji do podjęcia decyzji albo, co jest typowe dla Świata 4.0, posiadanie zbyt dużej ilości informacji. W przypadku złożoności lider buduje zaufanie wykorzystując umiejętności i zdolności członków zespołu. Angażuje innych w rozwiązywanie problemów, wykorzystując ich talenty i punkt widzenia. A to wymaga od lidera wysokich umiejętności słuchania i świadomości swoich ograniczeń.

Dwuznaczność odnosi się do braku jasności co do interpretacji danego zdarzenia czy sytuacji. Informacje mogą być niekompletne, prawda może być niedostrzegalna lub dane mogą być sprzeczne. Aby zbudować zaufanie, liderzy muszą jasno określać wizję i cel organizacji. Kiedy twój zespół ma jasną wizję tego, dokąd zmierza, może przeciwdziałać panującemu wokół nich zamieszaniu i rozproszeniu.  

Ale świat VUCA to nie tylko konieczność ciągłego podążania za zmianą. To także zaproszenie do większej uważności i wsłuchania się w swoją intuicję i wartości. Uważność sprzyja głębszej refleksji i pozwala odpowiedzieć sobie na pytanie: Kim jestem? Co tak naprawdę mną kieruje i co jest dla mnie najważniejsze?